Binnen de rijke symboliek van de Hindoe cultuur neemt de waterlelie een vooraanstaande plaats in. Vaak wordt de waterlelie gezien als de ‘koningin’ van deze symbolen, wat te danken is aan haar bijzondere eigenschappen en de diepgaande lessen die hieruit te trekken zijn.
De eigenschappen van de kamal
De waterlelie wordt geboren in modderig water, maar blijft opmerkelijk schoon. Haar bloemblaadjes worden niet bevuild door de modder waarin ze groeit. De stengel van de waterlelie groeit kaarsrecht omhoog en is stevig, terwijl de bloemblaadjes teer en kwetsbaar zijn, en haar heerlijke geur zich ver verspreidt. Bovendien richt de waterlelie zich naar de zon: bij zonsopkomst opent ze, en bij zonsondergang sluit ze zich weer. Er is ook een variëteit, de kumudini, die juist in het maanlicht opengaat en sluit bij maanondergang.
Lessen van de kamal
De waterlelie biedt ons diverse lessen door haar eigenschappen. Onze omgeving bevat zowel positieve als negatieve elementen. Zoals de waterlelie de voedzame stoffen uit de modder opneemt om te groeien zonder zelf bevuild te raken, moeten wij het goede uit onze omgeving opnemen en de slechte invloeden vermijden. Dit symboliseert de mogelijkheid om uit moeilijke of negatieve omstandigheden iets moois en waardevols te laten ontstaan.
Daarnaast symboliseert de zachtheid en geur van de waterlelie dat we een vriendelijk en zachtaardig karakter moeten ontwikkelen, en liefde en vreugde moeten verspreiden in onze omgeving. Tegelijkertijd moeten we, zoals de stevige stengel van de waterlelie, sterk en gedisciplineerd zijn en een gezond lichaam behouden. We moeten altijd vriendelijk zijn, maar ook in staat zijn ons te verdedigen tegen kwaadwillende invloeden.
De rechtlijnige groei van de waterlelie naar de zon en haar bloei bij het eerste zonlicht leert ons dat we voortdurend moeten streven naar vooruitgang in ons leven – op intellectueel, fysiek en financieel vlak. De zon staat hierbij symbool voor verlichting, helderheid en richting.
Symboliek in de literatuur
De schoonheid van de waterlelie wordt in de literatuur vaak als metafoor gebruikt. Zo wordt bijvoorbeeld een mooie en zachte voet ‘charankamal’ genoemd, wat letterlijk ‘voet als een waterlelie’ betekent. Een hand wordt aangeduid met ‘karkamal’ en een oog met ‘kamalnayan’, allemaal verwijzingen naar de schoonheid en zachtheid van de waterlelie.
Goddelijke associaties
Vanwege haar schoonheid en symbolische betekenis wordt de waterlelie vaak in verband gebracht met godheden. Godheden zoals Shri Saraswati, Shri Lakshmi en Shri Brahma worden vaak afgebeeld zittend op respectievelijk een witte, rode en blauwe lotus. Dit benadrukt de goddelijke perfectie en puurheid die de waterlelie belichaamt.
Culturele betekenis
In het Hindi en Sanskriet zijn er vele woorden voor waterlelie, die vaak de oorsprong in modderig water benadrukken. Bijvoorbeeld, ‘pank’ betekent modder en ‘janm’ betekent geboorte. Samen vormen ze ‘pankaj’, wat ‘geboren in modder’ betekent. Andere woorden voor water, zoals ‘paani’, ‘neer’, ‘ambu’, en ‘jal’, kunnen gecombineerd worden met ‘j’ om nieuwe woorden te vormen die ‘geboren in water’ betekenen. Kamal, een ander woord voor waterlelie, betekent ‘versiering van het water’, wat haar rol als sieraad van meren en vijvers benadrukt.
De term ‘padmasan’, of lotushouding, verwijst naar een meditatiepositie waarbij de rug recht is als de stengel van de waterlelie en de benen gevouwen zijn als haar bloemblaadjes, wat de fysieke en symbolische harmonie van de houding onderstreept.
Conclusie
In het kort, de waterlelie symboliseert zuiverheid, reinheid, zachtaardigheid, stevigheid, vooruitstrevendheid en schoonheid. Door de eigenschappen van de waterlelie na te streven, kunnen we streven naar een leven vol positieve groei, veerkracht en innerlijke schoonheid. De waterlelie leert ons dat we te midden van moeilijkheden en onzuiverheden kunnen opbloeien tot iets prachtigs en waardevols.
