Hindu Dharm is een levenswijze die ons leert wat een juiste manier van leven is. Om te begrijpen wat dit precies inhoudt, is het belangrijk om te weten wat Dharm betekent. Nadat deze betekenis bekend is, is de volgende stap om te weten welke normen en waarden Dharm ons meegeeft en waar we hier een goede beschrijving van kunnen vinden. Door deze kennis en wijsheid ons eigen te maken, kunnen we immers een gelukzalig leven leiden in een harmonieuze wereld.
Dharm
De definitie van het woord Dharm kunnen we terugvinden in de Nirukta. Hierin wordt de Vedische etymologie behandeld, wat betekent dat er wordt gekeken naar de stam waar een bepaald woord uit voortkomt. Aan de hand hiervan wordt de betekenis van het woord vastgesteld. Het woord Dharm stamt af van het woord Dhri, wat handhaven of ondersteunen betekent. Hieruit komen er dus twee betekenissen voort voor Dharm, namelijk:
Dhaarayati iti dharma
Dhriyate iti dharma
~ Nirukta ~
Hetgeen dat handhaaft is Dharm.
Hetgeen dat ondersteunt is Dharm.
Aan de hand van de gegeven betekenissen kan worden geconcludeerd, dat Dharm de universele wet is, die het fundament vormt van het bestaan en de werking van alle facetten van universum. Vuur is vuur, omdat het brandt, warmte en licht geeft en brandstof verbruikt. Omdat dit de kenmerken zijn die vuur maken tot wat het is en bepalen op welke manier het werkt, is dit de Dharm van vuur. Op dezelfde manier zijn er kenmerken die bepalen wat de Dharm van een mens is. Een algemene beschrijving die ingaat op de Dharm van de mens kunnen we vinden in de Vaisheshik Darshan.
Yatobhyudaya nihshreyasasiddhih sa dharmah
~ Vaisheshik Darshan 1.1.2 ~
Hetgeen dat zorgt voor daadwerkelijke vooruitgang en
het bereiken van de ultieme gelukzaligheid is Dharm.
De Dharm van de mens is dus om uiteindelijk tot Sacchidaanand (= de hoogste waarheid, het universele bewustzijn en de ultieme gelukzaligheid) te komen. Vooruitgang die leidt tot het bereiken van dit levensdoel is daadwerkelijke vooruitgang. Gedurende het leven is het dus als mens onze Dharm om met onze Karma (= handelingen) deze vooruitgang te realiseren.
Nu is de vraag volgens welke richtlijnen we onze Karma moeten verrichten om zeker te zijn dat deze overeenkomt met onze Dharm. De Manu Smriti leert ons hierover het volgende.
Dhritih kshamaa damo’steya shaucha indriya nigrahah
dheervidyaa satyaakrodhah dashakam dharma lakshanam
~ Manu Smriti ~
Standvastigheid, vergevingsgezindheid, beheersing
van de wil, niet stelen, reinheid, beheersing van de
zintuigen, wijsheid, kennis, waarheid, afwezigheid
van woede; dit zijn de tien kenmerken van Dharm.
Naast deze algemene richtlijn, die verscheidene kernwaarden van Dharm bevat, zijn er vele geschriften die ons leren wat leven volgens Dharm inhoudt. Het is dus belangrijk dat we deze geschriften kennen, bestuderen en de kennis toepassen.
Dharmgranth
De heilige geschriften waarin de kennis en wijsheid over Dharm staat beschreven worden Dharmgranth genoemd. Deze geschriften zijn hoofdzakelijk onder te verdelen in twee groepen.
- Shruti = hetgeen dat gehoord is;
- Smriti = hetgeen dat herinnerd is.
De Shruti bevatten kennis die aan de Rishi’s is geopenbaard in de staat van Asampragyaat Samadhi. In deze staat van bewustzijn ervaart men niets anders dan volledige eenheid met het allerhoogste, Paramatma, en is er geen sprake meer van een eigen, individuele identiteit. Men gaat volledig op in Paramatma. Het goddelijke geluid dat op dat niveau is gehoord, is terug te vinden in de Shruti. Deze kennis is dus rechtstreeks afkomstig van Bhagwan en door middel van een orale traditie overgegaan van Guru (= leraar) op Shishya ( = leerling); vandaar de naam Shruti.
De Smriti bevatten kennis die door de Rishi’s is doorgegeven in de geschreven vorm. Deze kennis is een uitwerking van de kennis van de Shruti en dus niet rechtstreeks afkomstig van Paramatma. De geschriften bevatten interpretaties van de abstracte kennis van de Shruti en veel voorbeelden die deze kennis concreet en begrijplijk maken. Omdat dit is gebasseerd op de herinnering die men heeft aan de ervaringen van de Asampragyaat Samadhi, worden deze geschriften Smriti genoemd.
Zowel de Shruti, als de Smriti bestaan uit talrijke geschriften. Een globaal overzicht hiervan is te zien in het onderstaande schema.
Dharmgranth:
Shruti:
- Ved(Samhita)
- Upved
- Brahman
- Aaranyak
- Upnishad
- Vedaang
- Darshan
Smriti:
- Puraan
- Itihaas
- Ramayan
- Mahabharat
- Shrimad Bhagavad Gita
- Overige Smriti
- Manu Smrit
- Enzovoorts
Ved
De Ved vormt de kern van de Dharmgranth. Het woord Ved is afgeleid van de stam Vid ( = weten), net als het woord Vidya ( = kennis). De Ved bevat dus de zuivere kennis over Dharm. Omdat de Ved een samenstelling is van alle Mantra’s die van Paramatma afkomstig zijn, wordt het ook wel Samhita (= samenstelling) genoemd. Er is één Ved die bestaat uit vier delen, waarin alle Richa (= verzen) zijn ingedeeld aan de hand van hun onderwerp. Deze indeling is gedaan door Maharishi Vyaasdev. Omdat hij de kenner is van alle delen van de Ved wordt hij ook wel Vedvyaas genoemd. De vier delen van de Ved zijn:
- Rigved;
- Yajurved;
- Saamved;
- Atharvaved.
Upaved
De Upved zijn hele praktische geschriften die gericht zijn op de toepassing van kennis op een bepaald gebied. Een overzicht van deze geschriften is hieronder te zien.
- Arthved (Economie);
- Dhanurved (Krijgskunst);
- Gaandharvaved (Kunst);
- Ayurved (Gezondheid).
Iedere Upved komt voort uit een Ved. De nummers komen overeen met de nummers van de Ved. Zo is de Gaandharvaved verbonden aan de Saamved en de Ayurved aan de Atharvaved. Omdat deze geschriften heel concreet en praktisch zijn, is het relatief makkelijk om de gegeven kennis in het dagelijks leven toe te passen. Zo kan de kennis uit de Arthved over economie en financieel beheer, zowel in het persoonlijke leven worden toegepast als in de maatschappij. Hetzelfde geldt voor de Dhanurved, die leert hoe je jezelf en de samenleving kunt beschermen.
De Gaandharvaved richt zich op verschillende kunstvormen, zoals zang, dans en theater, en leert ons hoe we door middel van kunst tot spirituele ontwikkeling kunnen komen. In de Ayurved staat de levenswijze beschreven die zorgt voor een goede lichamelijke en geestelijke gezondheid. Door het bewaren van balans in het leven, wordt voorkomen dat men ziek wordt. In het geval dat dit toch gebeurd, zijn er uitgebreide beschrijvingen van natuurlijke medicijnen.
Brahman
De Brahman richten zich voornamelijk op het rituele deel van de Ved en zijn een uitwerking van de Yagya (= vuuroffers) die beschreven staan in de Ved. Deze geschriften richten zich in eerste instantie op de Mantra’s die nodig zijn bij een Yagya en de stappen van de uitvoering hiervan. Verder gaan ze in op de diepere betekenis van de Yagya en bevatten ze een introductie van de filosofische betekenis van de Mantra’s. In totaal zijn er 19 Brahman Granth, waarvan de vier bekendste en meeste gebruikte hieronder staan gegeven.
- Aitareya;
- Shatapath;
- Taandya;
- Gopath.
Iedere Brahman is gerelateerd aan een deel van de Ved. De nummers van de weergegeven Brahman komen overeen met de nummer van de Ved waaronder ze vallen. De Aitareya Brahman hoort dus bij de Rigved, de Shatapath Brahman bij de Yajurved, enzovoorts.
Aranyak
Het woord Aranyak is afgeleid van Aranya (= bos). Deze geschriften zijn een verdere uitwerking van de Yagya die gericht zijn op de spirituele ontwikkeling van het individu. Hierbij wordt gekeken naar de (symbolische) Yagya’s die plaatsvinden in het lichaam en geest van de mens, en geanalyseerd hoe deze kunnen leiden tot het bereiken van het hoogste doel (Moksh). Omdat men zich voor de uitvoering hiervan terugtrok in de rustgevende omgeving van het bos, worden de geschriften Aranyak genoemd. Een deel van de Aranyak is in de loop van de geschiedenis verloren gegaan. Vandaag de dag zijn de volgende Aranyak bekend:
- Aitareya;
- Sankhyaan;
- Taittireeya;
- Talavakaar.
Van deze Aranyak behoren de eerste twee tot de Rigved, de derde tot de Yajurved en de vierde tot de Saamved.
Upnishad
De Ved is een grote bundel van kennis over allerlei verschillende Vishay ( = onderwerp). De Upnishad zijn diepgaande uitwerkingen over een specifiek onderwerp van de Ved. Deze geschriften zijn heel filosofisch van karakter en bevatten uitvoerige analyses over onder andere de Jeev (= de individuele ziel), Prakriti (= de natuur) en Paramatma. Verder bevatten de geschriften antwoorden op (levens)vragen als ‘Wie zijn we nou eigenlijk?’, ‘Wat is het doel van het leven?’ en ‘Waarom bestaat het universum?’.
In het verleden waren er honderden Upnishad. Door de aanvallen op Bharat en de buitenlandse overheersing zijn vele hiervan verloren gegaan. Vandaag de dag kennen we in ieder geval nog 108 Upnishad, waarvan 11 worden aangemerkt als Mukhya Upnishad (= prominent). Een overzicht van deze Upnishad is hieronder te zien.
- Ish;
- Ken;
- Kath;
- Prashna;
- Mundak;
- Maandookya;
- Aitareya;
- Taittareeya;
- Chaandogya;
- Brihadaaranyak;
- Shvetaashvatar.
Vedaang
Het woord Ang betekent letterlijk ‘(lichaams)deel’. De Vedaang zijn ondersteunende delen, die ervoor zorgen dat we de Ved kunnen begrijpen. Ze bestaan uit zes delen die elk een bepaalde vaardigheid behandelen die nodig is om de Ved goed te kunnen lezen, ontleden en bevatten. De Vedaang zijn:
- Shiksha (Uitspraak);
- Kalp (Rituelen);
- Vyaakaran (Grammatica);
- Nirukta (Woordbetekenis);
- Chandah (Ritme);
- Jyotish (Astrologie).
Darshan (Upaang)
De Darshan (= visie/inzicht) Shaastra zijn filosofische werken die de kennis van de Ved vanuit een bepaalde visie en inzicht uitleggen. Deze zes verschillende Dharmgranth hebben allemaal een eigen manier om
dezelfde waarheid te onderzoeken en te beschrijven. Aan de hand hiervan wordt duidelijk gemaakt dat er binnen de Hindu Dharm de vrijheid is om volgens je eigen pad tot de waarheid te komen. Het is dan ook niet
zomaar dat er in de Ved staat:
Ekam sat vipraah bahudhaa vandanti
~ Rigved 1.164.46 ~
De Waarheid is één, de wijzen hebben Het
met vele namen beschreven.
De zes Darshan of filosofische scholen zijn:
- Saankya (Analyserend);
- Yoga (Realiserend);
- Nyaya (Logisch);
- Vaisheshik (Oorzakelijk);
- Mimaansa (Redevoerend);
- Vedanta (Concluderend).
Puraan
De kennis van de Ved wordt in de bovenstaande geschriften op een filosofische manier behandeld. De gegeven uitleg is redelijk ingewikkeld en het vergt een grote mate van achtergrond kennis om deze te begrijpen. Om de kennis makkelijke begrijpbaar te maken heeft Vedvyaasji de Puraan geschreven.
De Puraan zijn geschriften waarin er door middel van vele voorbeelden en verhalen op een praktische manier wordt uitgelegd wat Dharm is en hoe het in het dagelijkse leven kan worden toegepast. De Katha’s (= verhalen) zijn zeer divers en gaan onder andere over de levensverhalen van de Avatar (= verschijningsvormen) van Vishnu en Shiv. Ook wordt er verteld over de strijd tussen de Devta’s en Asurs. Al deze Katha’s hebben een symbolische betekenis, die ons leert hoe we om moeten gaan met de strijd tussen goed en kwaad in onszelf en om ons heen. Ook laten de moralen uit de levensverhalen van de Autars en de Devta’s ons zien welke keuzes we kunnen maken wanneer we volgens Dharm willen leven.
In totaal zijn er 18 Puraan die ingedeeld kunnen worden in drie delen van zes Puraan die te gaan over Brahma (= de schepper), Vishnu (= onderhouder) en Shiv (= de vernietiger).
Brahma
- Brahm;
- Brahmavaivart;
- Brahmaand;
- Vaaman;
- Maarkandeya;
- Bhavishya.
Vishnu
- Vishnu;
- Bhaagvat;
- Padma;
- Naarad;
- Vaaraah;
- Garur.
Shiv
- Shiv;
- Linga;
- Skand;
- Agni;
- Koorma;
- Matsya.
Ramayan
De Ramayan is één van de twee geschriften die worden gerekend tot de Itihaas (= geschiedenis). In de Ramayan staat het verhaal van Maryada Purushottam Shri Raam beschreven. Hij komt ter aarde in de stad Ayodhya bij Raja Dashrath en Kaushalya met zijn drie broertjes Bharat, Lakshman en Shatrughan. Door zijn goede karakter en voorbeeldigheid is hij van jongs af aan geliefd bij iedereen.
Nadat Shri Raam zijn opleiding heeft voltooid in de Gurukul van Rishi Vashishth, vertrekt hij met Vishwamitra naar het bos om enkele Rakshas te verslaan. Zijn reis voert hem naar Mithila, waar hij de Dhanush (= boog) van Shiv breekt en trouw met Sita. Na terugkomst in Ayodhya wordt besloten dat Shri Raam koning moet worden. Kaikeyi (de moeder van Bharat) is hier tegen en maakt gebruik van twee wensen die ze ooit van Dashrath heeft gekregen. Ze wenst dat Bharat koning moet worden en Shri Raam voor 14 jaar naar het bos moet. Om de belofte van zijn vader en de wens van zijn moeder uit te voeren, gaat Shri Raam naar het bos.
In het 13de jaar van de verbanning wordt Sita ontvoerd door Ravan. Hij neemt haar mee naar Lanka. Na een lange zoektocht, waarbij Shri Raam wordt geholpen door Hanuman en de Vanar Sena (= apenleger), wordt Sita gevonden. Het leger van Shri Raam strijdt tegen Ravan en uiteindelijk overwinnen ze. Sita wordt bevrijd en iedereen gaat terug naar Ayodhya, waar Shri Raam alsnog tot koning wordt gekroond.
In de Ramayan komen er talrijke situaties voor, waarbij een keuze gemaakt moet worden. Hierbij is het altijd de vraag wat Dharm is op dat moment en welke keuze dus juist is. De levensechte voorbeelden van de Ramayan leren ons hoe we de normen & waarden van onze Dharm en Sanskriti (= cultuur) kunnen toepassen in onze dagelijke leven. Ook laten ze zien hoe onze Vyavhaar (= gedrag) naar anderen moet zijn, zodat we kunnen komen tot gelukzaligheid voor iedereen.
De Ramayan is door vele Rishi’s en Sants (= heiligen) geschreven in verschillende talen. Het doel hiervan was om de kennis toegankelijk te maken voor iedereen. De bekendste versies van de Ramayan zijn:
- Ramayan(Valmiki )(Sanskrit);
- Raamcharitmaanas (Awadhi);
- Kamban Ramayan (Tamil).
In Nederland is de Raamcharitmaanas van Goswami Tulsidas het bekendst.
Mahabharat
De Mahabharat is de tweede Granth die tot de Itihaas behoort. Dit geschrift bestaat uit meer dan 100.000 verzen en is één van de langste gedichten ter wereld. Vedvyaasji heeft de Mahabharat verteld en laten opschrijven door Shri Ganesh. Het verhaal is heel uitgebreid, maar in de kern gaat het over de strijd tussen de Kauravs en de Pandavs. De Pandavs zijn vijf broers, genaamd Yuddhishthir, Bheem, Arjun, Nakul en Sahadev. Ze zijn goed van karakter en staan aan de kant van Dharm. Tegenover hen staan de Kauravs van wie de oudste broer Duryodhan heet. Duryodhan is heel egoïstisch en arrogant en staat aan de kant van Adharm.
De Pandavs zijn geliefd bij iedereen en het volk wil dat Yudhishthir tot koning wordt gekroond. Duryodhan heeft een hekel aan de Pandavs en wil dit voorkomen, zodat hij zelf koning kan worden. In zijn pogingen om dit te doen vergiftigd hij Bheem, verbrand hij het huis van de Pandavs, vernederd hij Draupadi (de vrouw van de Pandavs) en speelt hij vals bij een dobbelspel, zodat de Pandavs voor 13 jaar naar het bos moeten.
Nadat de Pandavs terugkeren, hebben ze volgens de afspraken recht op hun deel van het koninkrijk. Duryodhan weigert de Pandavs echter hun Adhikaar (= recht) te geven. Zelfs wanneer Shri Krishna als een Shantidoot (= vredesonderhandelaar) naar Duryodhan toegaat, wil hij niet luisteren. Gezien de omstandigheden is een strijd onvermijdelijk en vindt er een Dharmyuddh (= strijd tussen Dharm en Adharm) plaats. Na 18 dagen oorlog winnen de Pandavs uiteindelijk en keert de rust, vrede en Dharm terug.
Net als de Ramayan bevat de Mahabharat vele voorbeelden, waardoor we op een makkelijke manier kunnen begrijpen wat Dharm is.
Shrimad Bhagavad Gita
In de Mahabharat is er een heel speciaal en bekend deel dat bekend staat als de Shrimad Bhagavad Gita. Deze Dharmgranth bestaat uit 700 verzen en is een tweespraak tussen Shri Krishna en Arjun op het slagveld Kurukshetra. Hierin verteld Shri Krishna voor het begin van de strijd wat de essentie van Dharm is. Gezien de onschatbare waarde van deze kennis wordt de Gita ook wel de vijfde Ved genoemd. Het kan worden gezien als een samenvatting van alle kennis van de Ved, waarvan we kunnen leren wat onze Kartavya (= plicht) is en hoe we dit het beste kunnen vervullen. De Geeta is heel toegankelijk en ook verkrijgbaar als Nederlandse vertaling. Voor een ieder die Dharm wil begrijpen is het zeer zeker aan te raden deze Granth te lezen.
Overige Smriti
Naast de genoemde Dharmgranth zijn er vele andere Smriti, die geschreven zijn door koningen, geleerden of Rishi’s. Van deze Smriti is in Nederland de Manu Smriti het bekendst. Deze geschriften bevatten regels en richtlijnen, die aangeven wat Dharm is in de visie van de schrijver. Ze kunnen ons dus hele waardevolle dingen leren. Tegelijkertijd is het belangrijk om te weten dat deze Smriti gebonden zijn aan Desh (= land), Kaal (= tijd) en Paristhiti (= omstandigheid). De gestelde regels en richtlijnen zijn dus niet universeel toepasbaar. Bij een verandering van land, tijdperk of situatie zijn ze dus niet meer (volledig) geldig. Wanneer deze Granth bestudeerd worden is het van belang om dit in gedachte te houden.
In dit artikel zijn er vele Dharmgranth genoemd en beschreven. Het kennen van de namen van deze Granth en weten waar ze globaal over gaan, is helemaal niet voldoende om daadwerkelijk te begrijpen wat onze Dharm is. Om dit te weten, zodat we vooruitgang kunnen boeken en met de hele gemeenschap tot een hogere waarheid, bewustzijn en gelukzaligheid kunnen komen, zullen we de geschiften moeten bestuderen. Laten we ons dus realiseren dat we gezegend zijn, omdat we zulke grote bronnen van kennis hebben, en hier op een gepaste, respectvolle manier mee omgaan.
