Wanneer iemand vast op Ekadasi, zal lk al zijn zonden verbranden en hem Mijn transcendentale woonplaats schenken. Ekadasi is de meest gunstige dag voor het vernietigen van allerlei zonden, en het is verschenen om iedereen te bevoordelen. (Heer Krishna aan Arjun, Hoofdstuk 1)
In de Bhagavad Gita (15.7) zegt Heer Krishna, de Allerhoogste Persoonlijkheid Gods, dat de levende wezens in deze geconditioneerde wereld eeuwige deeltjes van Hem zijn. Zoals het de natuurlijke taak van het deeltje is om het geheel te dienen, zo is het de natuurlijke functie van de levende wezens om Heer Krishna te dienen. Maar deze plicht is kunstmatig bedekt geraakt door onwetendheid, wegens het contact van de levende wezens met de materiele natuur. In plaats van Krishna te dienen, identificeert hij zich met zijn lichaam en geest en probeert de baas te spelen over Krishna’s materiele energie. Deze besmetting, die bekend is als de vals ego of valse identificatie met materie, is de wortel van al het lijden van de ziel. Maar zoals besmet geraakt water kan warden gefilterd en gezuiverd en tot zijn normale zuivere staat warden gebracht, zo kan het levend wezen die besmet is geraakt door het vals ego, gezuiverd warden door het transcendentaal proces van Krishna Bewustzijn. Een van de hoofdonderdelen van dit proces is het vasten op Ekadasi.
Ekadasi is een dag van boetedoening en wordt regelmatig gevolgd door degenen die leven volgens de sanatana-dharma of Krishna bewustzijn. “Eka” betekent “‘een” en “dasi” wat betekent “tien”. Ekadasi is dus de elfde dag van zowel de donkere als de lichte helft van iedere maand. Op deze speciale dagen vasten toegewijden van granen en peulvruchten en spannen zich extra in om toegewijde dienst aan de Allerhoogste Persoonlijkheid Gods, Heer Sri Krishna, te bewijzen. Zoals Zijne Goddelijke Genade AC. Bhaktivedanta Swami Prabhupada, de stichter-acarya van de Internationale Gemeenschap voor Krishna Bewustzijn, in de Bhagavad Gita zoals het is verklaart (9.14 betekenis): in de toegewijde dienst zijn er bepaalde activiteiten die als vaststaand warden beschouwd, zoals vasten op bepaalde dagen, bijvoorbeeld op de elfde dag van de maan, Ekadasi, en de verschijningsdag van de Heer.
Het vasten op Ekadasi is niet alleen bedoeld voor gevorderde brahmacaris en sannyasis, of alleen voor weduwen, zoals sommige kleingeestige personen hebben gezegd. Deze heilige vastendagen helpen een zuivere ziel enorm veel om bevrijd te raken van geboorte en dood, zelfs in dit leven. Ekadasi geeft iemand een werkelijk gevoel van verzaking, en helpt iemand om de illusionaire zinsbevrediging van deze materiele wereld op te geven. Zoals Srila Prabhupada in het Srimad Bhagavatam schrijft (3.27.22 betekenis): onthechting in Krishna bewustzijn is zo sterk, dat ze door geen enkele vorm van aantrekkelijke illusie kan ontsporen. Men dient zijn toegewijde dienst in volledige tapasya (zelfdiscipline) te verrichten. Men moet vasten op beide Ekadasis, de elfde dag van de wassende en de elfde dag van de afnemende maan, en op de verjaardag van Heer Krishna, Heer Ram en Caitanya Mahaprabhu.
Er zijn twee groepen mensen in deze wereld. De ene groep bestaat uit spirituele bewustzijn, die volgens de Vedische geschriften leeft, en de andere groep bestaat uit onwetendheid, materialistische personen die niet leven zoals het moet. Maar Heer Krishna accepteert alle zielen als Zijn kinderen. Aangezien Hij al-genadig is, heeft Hij in deze wereld zuiverende processen zoals Ekadasi gevestigd, zodat iedereen spiritueel verheven kan worden. De overgegeven zielen, de toegewijden van Krishna, houden zich aan dit vasten om de zegens van Krishna te verkrijgen, raken bevrijd uit de greep van Maya en gaan terug naar God om Krishna eeuwig te dienen. De onwetenden kunnen echter hun voordeel mee trekken van deze gunstige situatie om materiele voordelen te verkrijgen, die ook worden beloond door Heer Krishna. Maar zelfs materialisten kunnen uiteindelijk bevrijding verkrijgen door constant te vasten op Ekadasi. Dat is de grote kracht van Ekadasi.
Echter, om volledig voordeel van een Ekadasi vasten te verkrijgen, dient men de regels en bepalingen te volgen. Wanneer de regels op de juiste wijze worden gevolgd en wanneer iemand Ekadasi in volledig Krishna bewustzijn volgt, verheft dit een gevallen ziel tot zijn oorspronkelijke, eeuwige positie als een liefdevolle dienaar van de Heer. Daarom wordt Ekadasi als “het beste van alle gebeurtenissen” genoemd. ledereen wordt uitgenodigd om de wonderbaarlijke vrucht van een Ekadasi vasten te proeven. Op de dag van het vasten dient men zware lichamelijke arbeid te vermijden wanneer dat mogelijk is, en alleen activiteiten te verrichten van toegewijde dienst voor Heer Krishna.
Het belang van Ekadasi wordt uitgelegd in de Caitanya-caritamrta (Adi-lila, 15.9-10), in een conversatie tussen Heer Caitanya en Zijn moeder, Saci-devi: op een dag viel Sri Caitanya Mahaprabhu neer voor de voeten van Zijn moeder en verzocht haar om Hem een ding te schenken. Zijn moeder zei: mijn dierbare zoon, lk zal Jou alles geven wat Je wilt. Toen zei de Heer: Mijn dierbare moeder, eet alstublieft geen granen op de dag van Ekadasi. In zijn betekenisverklaring schrijft Srila Prabhupada: vanaf het allereerste begin van Zijn jeugdleven introduceerde Sri Caitanya Mahaprabhu het systeem van het vasten op de Ekadasi dag. In de Bhakti-sandarbha van Srila Jiva Gosvami, is een citaat uit de Skanda Purana, waarin wordt gewaarschuwd dat iemand die op Ekadasi graanprodukten eet, een moordenaar van zijn moeder, vader, broer en geestelijk leraar wordt, en ook al wordt hij bevorderd tot een Vaikuntha planeet, dan nag valt hij terug. Op Ekadasi wordt alles voor Heer Vishnu gekookt, inclusief gebruikelijke graanprodukten en dal. Maar het is opgelegd dat een Vaisnava zelfs geen Vishnu-prasadam op Ekadasi dient te nemen. Er is gezegd dat een Vaisnava niets eetbaars aanneemt dat niet is geofferd aan Heer Vishnu. Maar op Ekadasi dient een Vaisnava zelfs geen Maha-prasadam die aan Heer Vishnu geofferd is, aan te raken, alhoewel zo’n prasadam bewaard kan warden om het de volgende dag op te eten. Het is strikt verboden voor iemand om op Ekadasi wat voor soort graanprodukten dan oak te accepteren, zelfs als het geofferd is aan Heer Vishnu.
Zowel door de westerse als de ayurvedische geneeskunde wordt aanbevolen te vasten om de gezondheid in stand te houden en te bevorderen. Moderne biologen en oude heiligen zijn het er over eens dat het vasten iemand lichamelijk en geestelijk bevorderd. Daarom is van nature aanvaard dat het Ekadasi vasten veel ziekten voorkomt en heelt. Srila Prabhupada bevestigt in het Srimad Bhagavatam (1.17.38, betekenis): de staat die de corruptie wil uitroeien kan de beginselen der religie als volgt invoeren: twee verplichte vastendagen, zo niet meer, per maand (soberheid). Uit economisch oogpunt zullen twee van zulke vastendagen per maand de staat bovendien tonnen voedsel besparen, terwijl ook de algehele gezondheid van de burgers er gunstig door wordt beinvloed.
